Betekenis

Het begrip 'betekenis' wordt op drie manieren gebruikt:

1. Taal: een definitie of omschrijving van een begrip. Voorbeeld: wat is de betekenis van 'exempel'? Het antwoord vind je in een (online) woordenboek of encyclopedie.
2. Rationeel: het nut, het belang of de waarde dat iets heeft. Voorbeeld: wat is de economische betekenis van Schiphol voor Nederland? Het antwoord vind je door het nut te analyseren.
   
3. Emotioneel: de zin die iets voor iemand heeft. Die ontdek of creëer je met zingeving. Voorbeeld: "Ik ken nu de betekenis van tegenslag; omdat je met m’n hart verdween" (Rob de Nijs, Ritme van de regen).

Soms kun je iemand met een lenige geest tot nadenken stemmen, door tussen deze drie niveaus te schakelen. Als een collega bijvoorbeeld vraagt: wat betekent STARR? Dan antwoord je: dat je in een sollicitatiegesprek goed voor de dag komt en een grotere kans maakt op een nieuwe baan.

'Ons denken wordt uitgedaagd door het grootste wonder dat er is: dat er betekenis bestaat. Dat wij niet anders kunnen dan betekenis zien, horen, voelen, ruiken, kennen. Die betekenis is er niet zonder ons. Wat zou er überhaupt kunnen zijn zonder ons?' – Paul van Tongeren

Iets kan betekenisvol zijn, of het andere uiterste, betekenisloos. In dat laatste geval heeft iets voor die persoon geen duiding, nut, belang, waarde of zin.

Een synoniem is 'beduiding' of 'beduidenis', al wordt dat woord in die vorm volgens de meest actuele kennis niet veel meer gebruikt. We zeggen wel: wat heeft dat te beduiden? Soms wordt 'inhoud' of 'portee' gebruikt als synoniem. Bijvoorbeeld: wat was de portee van zijn toespraak?

In de taalkunde wordt gesproken van 'denotatie', datgene waarnaar een woord verwijst. [Wolf]

Zingeving in je carrière

'Wat heeft het allemaal voor nut?' is een veel gehoorde verzuchting van mensen die overvallen worden door loopbaantwijfels of andere levensvraagstukken. 'Ik wil iets zinvols doen', zeggen veel mensen die een carrièreswitch overwegen. Maar wat is nuttig? Wat betekent zinvol? Die vragen zijn niet zonder meer te beantwoorden. Ze zijn bovendien per individu verschillend. Bovendien: de ene periode in je leven demonstreer je tegen alle mogelijke onrecht in de wereld, de andere periode ervaar je je persoonlijke ontwikkeling als meest zinvolle bijdrage in het leven. Mensen zoeken hoe dan ook naar zingeving. Bedrijven kunnen rituelen uit verschillende religies inzetten ten behoeve van hart-voor-de-zaak en 'corporate spirit', of gewoon om de dienstverlening te verbeteren [De Bas].

Betekenisperspectief in het cultureel erfgoed

Het betekenisperspectief was in de schilderkunst vóór de renaissance een rangschikking van beelden op volgorde van het belang voor de opdrachtgever. Het ruimtelijk perspectief (diepte) moest nog worden uitgevonden. Soms was de buitenruimte van betekenis, blijkt uit de schilderijen.

Tegenwoordig maken wij mindmaps en andere conceptuele illustraties op basis van het betekenisperspectief.

Aanbevolen video

• Wat betekent 'betekenis' - Inleidend college in de semantiek voor studenten Nederlands. Docent: Henk Wolf.
  

Aanbevolen boeken

• Het wonder van betekenis, op zoek naar geluk en wijsheid met Paul van Tongeren. Marc van Dijk, Boom Uitgevers.
  Op het gebied van de betekenisleer in de filosofie is veel geschreven over beduidenis.
  

Bronnen

• Anders een hart voor de zaak kweken. Jan de Bas in Trouw, 14 maart 2001.