Psychologisch onderzoek

Wil je bijvoorbeeld bij de politie of de marine solliciteren, dan maakt een psychologisch onderzoek onderdeel uit van de selectieprocedure. Ook in het bedrijfsleven wordt veelvuldig gebruik gemaakt van het psychologisch onderzoek als selectiemiddel. 

Dat is ook niet zo gek, het psychologisch onderzoek is één van de beste manieren om te voorspellen hoe iemand een bepaalde functie zal uitoefenen. Het geeft de werkgever duidelijkheid over de mate waarin de sollicitant beschikt over de eigenschappen en vaardigheden om een bepaalde functie naar behoren te vervullen. Ook voor jezelf heeft een psychologisch onderzoek voordelen. Het geeft je meer zelfkennis en je kunt achterhalen of de functie inderdaad zo goed bij je past.

Functie bepaalt inhoud onderzoek

Hét psychologisch onderzoek bestaat niet. Aan ieder psychologisch onderzoek ligt een andere vraagstelling ten grondslag, waardoor de inhoud van ieder onderzoek anders is.

Zo krijgt een kandidaat, die voor een commerciële functie als accountmanager getest wordt, voornamelijk commerciële tests voorgelegd; bij een kandidaat die een technische knobbel moet hebben, maken technische tests onderdeel uit van het testprogramma.

Meestal duurt een psychologisch onderzoek een hele dag en wordt gebruik gemaakt van een aantal verschillende onderzoeksmethoden:

Interview

Het interview is een standaard onderdeel van het onderzoeksprogramma en duurt ongeveer 45 tot 60 minuten. In een persoonlijk gesprek verzamelt de psycholoog informatie, dat in de loop van het psychologisch onderzoek kan worden getoetst. De onderwerpen die tijdens het interview aan bod komen, hebben betrekking op de vraagstelling van het onderzoek en gaan bijvoorbeeld over je studie- en arbeidsverleden, je wensen en verwachtingen, ambities, je motivatie om een bepaalde functie uit te oefenen en relevante persoonlijke achtergronden.

Intelligentietest

De intelligentietest is meestal een belangrijk onderdeel van het psychologisch onderzoek en heeft als doel je capaciteiten in kaart te brengen. In een relatief korte tijd moet je een aantal opgaven oplossen. Het kan hierbij bijvoorbeeld gaan om reken-, taal- of ruimtelijke problemen. Op grond van de uitslag van deze test wordt duidelijk welke taken je met meer of minder moeite zal volbrengen of aanleren.

Vragenlijsten

Een vast onderdeel van een psychologisch onderzoek zijn de vragenlijsten. Een bekende vragenlijst is de persoonlijkheidstest. Door het invullen van een dergelijke test krijgt de werkgever een duidelijker beeld van bepaalde eigenschappen van de sollicitant. Het is daarbij ook in je eigen belang een realistisch beeld te scheppen van je kwaliteiten en eigenschappen.

Assessments

Een assessment is een nagebootste werksituatie en bestaat meestal uit praktijksimulaties, testen, rollenspellen en taken die je volgens bepaalde voorwaarden moet kunnen uitvoeren en interviews. De hoofddoelstelling van een assessment is te achterhalen of jij de geschikte kandidaat voor een bepaalde functie bent.

De uitslag

Soms krijg je aan het einde van de testdag al een verkorte beschrijving van je resultaten. Het uiteindelijke resultaat van de testdag wordt beschreven in het psychologisch rapport. In dit rapport schetst de psycholoog een beeld van je capaciteiten, eigenschappen en vaardigheden die voor die specifieke functie van belang worden geacht. Op basis hiervan formuleert hij zijn opmerkingen en aanbevelingen over de mate waarin je geschikt ben voor de betreffende functie.

De aanbevelingen van de psycholoog gelden dus uitsluitend voor die functie waarvoor je getest bent en mogen niet voor andere sollicitaties gebruikt worden. Overigens blijft een psychologisch rapport in het algemeen ongeveer één à twee jaar geldig. In de praktijk heeft dit zowel voor- als nadelen. Valt de uitslag van het psychologisch rapport positief uit, dan is het prettig dat het rapport geruime tijd haar waarde behoudt. Maar was de uitslag negatief en ben je afgewezen, dan kun je pas weer na het verstrijken van de geldigheidstermijn opnieuw deelnemen aan de selectieprocedure, zoals bijvoorbeeld bij de marine het geval is.

Het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) heeft een beroepscode opgesteld en volgens deze code heb je het recht op inzage van het rapport voordat het naar de opdrachtgever wordt verzonden. Daarnaast kun je de psycholoog verzoeken om een nabespreking van het rapport.

Je hebt zelfs het recht om het rapport tegen te houden. De psycholoog mag dan de opdrachtgever op geen enkele manier informatie over het rapport verstrekken. Het spreekt voor zich dat een dergelijke actie niet in je voordeel zal werken. 

Voorbereiding op een psychologisch onderzoek

Ruim voor de geplande testdag ontvang je van het testbureau informatie over de aard en het doel van het onderzoek, evenals informatie over de inhoud van het testprogramma. Krijg je deze informatie niet, dan mag je daarom vragen. Volgens de beroepscode van het NIP heb je hier namelijk recht op.

• Je kunt je voorbereiden op een psychologisch onderzoek door een boek over psychologische tests te lezen zodat je wat meer voeling krijgt met de verschillende testen en vraagstelingen. Het levert je meer zelfvertrouwen, meer juiste antwoorden, minder zenuwen en daarom een grotere slaagkans op.
• Zorg dat je uitgerust bent op de dag van het onderzoek. Je uithoudingsvermogen wordt danig op de proef gesteld. Voel je je ziek, of ben je niet lekker? Meld je dan af. Grote kans dat je je niet voldoende kunt concentreren, waardoor de uitslag van de test zeker niet in je voordeel zal werken. 
• Blijf jezelf en doe je niet mooier of beter voor dan je bent. De psycholoog die jou de test afneemt, is een ervaren gedragsdeskundige en erop getraind je gedrag te observeren. 

Aanbevolen websites

• Op 123test.nl kun je een aantal tests maken om te oefenen. Een aanrader!

Aanbevolen boek

• Minden, J. J.R. van. Alles over Psychologische tests. Amsterdam: Business Contact. Een begrijpelijk en leesbaar boek, dat veel informatie geeft over het psychologisch onderzoek.

Auteur: Marieke van Oosterhout