Controller

De controller is een financieel-economisch expert die directie en management ondersteunt bij het besturen en beheersen van de organisatie.

Financiële tijgerWat doet een controller?

De controller:

  • houdt toezicht op en geeft soms leiding aan de financiële administratie, of een financiële of bedrijfseconomische afdeling
  • geeft financiële informatie en adviezen aan directie en management en bereidt met hen het financiële beleid voor
  • zorgt voor de planning & control cyclus, periodieke financiële rapportages, investeringsanalyse, interne kostenverrekeningen, balansen, winst-en-verliesrekeningen, begrotingen/budgettering de jaarrekening en meerjarenplanningen
  • ontwerpt en beheert management informatiesystemen, administratieve systemen, werkwijzen en procedures
  • bewaakt de financiële positie en resultaten van het bedrijf.

Het werkgebied van de controller is niet beperkt tot strikt financiële aspecten. Hij houdt zich bijvoorbeeld ook bezig met bredere systemen voor het meten en evalueren van prestaties, zoals de balanced scorecard. Hierin spelen ook klantenservice, levertijd en kwaliteit een rol. Een moderne controller is een generalist.

Wat moet je kunnen?

Een goede controller is een T-shaped professional met:

  • diepgang wat betreft financiële en bedrijfseconomische onderwerpen
  • breedte wat betreft algemeen bedrijfskundige onderwerpen

Dit uit zich in de volgende kennis, eigenschappen en vaardigheden:

  • Je hebt een analytische blik op de cijfers nodig en een goed commercieel inzicht bij het beoordelen van investeringsplannen of het interpreteren van resultaten. Uiteraard moet een controller zorgvuldig werken en met cijfers uit de voeten kunnen.
  • Een controller moet zelfstandig kunnen werken en autonoom denken. Hij moet tegenwicht durven bieden aan managers in de organisatie. In economisch mindere tijden moet de controller objectief en constructief optreden en met het vingertje durven zwaaien. Je bent daadkrachtig, initiatiefrijk en resultaatgericht.
  • De controller moet de financiële koers mede bepalen én geaccepteerd krijgen. Je moet dus kunnen overtuigen, onderhandelen, omgaan met weerstand, SMART-doelen stellen en anderen inspireren. Mondelinge communicatie is belangrijk: je moet je ideeën helder kunnen presenteren. De controller moet goed met allerlei verschillende mensen kunnen samenwerken (directie, medewerkers, afdelingshoofden, accountants, banken, bedrijfsverenigingen, overheidsmensen).
  • Je moet directie en management kunnen adviseren.
  • De controller moet integer zijn. Je kunt goed met vertrouwelijke informatie omgaan. Je opereert tactvol en flexibel. Je staat open voor de zienswijze van anderen.
  • Je moet leiding kunnen geven aan een financiële afdeling.
  • Als controller schrijf je financiële rapporten. Je moet dus sterk zijn in schriftelijke communicatie, en in het bijzonder rapporteren.
  • Een controller werkt vaak bij grotere bedrijven die meestal ook internationaal opereren. Je zult je talen moeten spreken, met allerlei mensen uit verschillende culturen om moeten gaan en talent en creativiteit moeten tonen als het gaat om beleidsontwikkeling.

Welke opleiding en ervaring heb je nodig?

Meestal wordt als opleiding van een controller minimaal hbo-niveau gevraagd. Daarnaast wordt vaak 5 tot wel 8 jaar relevante bedrijfseconomische werkervaring gevraagd. Een controller moet namelijk gelijkwaardig tegenspeler van ervaren managers zijn.

Je hebt gedegen kennis nodig van administratieve processen en ICT.

Plaats in de organisatie

De controller is soms lid van het managementteam, soms toegevoegd stafmedewerker. Hij kan zelf manager zijn, bijvoorbeeld van een afdeling 'Accounting en Control'.

Een controller is vaak begonnen in een administratieve functie, maar een controller is geen administrateur. Administratie wil zeggen: gegevens registreren. De controller interpreteert de gegevens en is als het ware de verbinding tussen de informatievoorziening (de administratie) en de besturing (directie en management).

De controller heeft niet het alleenrecht op administratieve systemen. Hij werkt samen met de administratie, het bedrijfsbureau en andere afdelingen die bijvoorbeeld een voorraadadministratie of een inkoopadministratie beheren.

Bij de rijksoverheid werken controllers vaak bij de accountantsdiensten. Ze controleren of een overheidsorganisatie verantwoord met de financiën en financiële regelgeving omgaat.

De controller kan verschillende rollen vervullen:

  • Ontwerper van besturings- en informatiesystemen
  • Regisseur van plannings- en beheersingsprocessen
  • Adviseur van directie en management en directie
  • Manager van een eigen afdeling

Er zijn verschillende soorten controllers, die elk een eigen expertisegebied hebben. De vooropleiding en ook de verdiensten verschillen.

  • De unitcontroller is verantwoordelijk voor de financieel-economische planningsinformatie van een bedrijfsonderdeel. Hij valt doorgaans onder de directeur van het bedrijfsonderdeel. In de praktijk worden de volgende hoofdzaken geleverd: planning- en controlcyclus van een kleine organisatie, financieel-economische verslaglegging, rentabiliteitsberekeningen, omzetoverzichten en planningsinformatie. Opleidingsniveau: universitaire studie bedrijfseconomie. Marktconform bruto jaarloon: EUR 49.600 tot EUR 54.500 bij een 38-urige werkweek.
  • De financieel controller is verantwoordelijk voor de financieel-economische bestuurbaarheid van de organisatie. Hij valt doorgaans onder de algemeen directeur. In de praktijk geeft de financieel controller financieel-economische adviezen, adviezen over de centrale begrotingscyclus, adviezen over decentrale begroting, informatie over administratieve organisatie en managementrapportages. Opleidingsniveau: universitaire studie bedrijfseconomie. Marktconform bruto jaarloon: EUR 69.400 tot EUR 76.300 bij een 38-urige werkweek.
  • De assistent controller is verantwoordelijk voor financiële analyses en rapportages van een bedrijfsonderdeel en valt onder de controller. De assistent controller maakt financiële indicatoren en analyses, stamgegevens administratie, conceptbegrotingen, levert financiële gegevens, financiële overzichten, jaaroverzicht, gebruikersinformatie en adviezen over administratieve organisatie. Opleiding: financiële administratie op hbo-niveau. Marktconform bruto jaarloon: EUR 41.500 tot EUR 45.600 bij een 38-urige werkweek.

Voorbeelden

Een controller richt bijvoorbeeld een systeem voor activity based costing in. Daarvoor schakelt hij zonodig externe deskundigen in, koopt hij een systeem in en zorgt hij voor de goede werking.

Een controller maakt voor het management een kosten/baten-plaatje van verschillende opties, bijvoorbeeld een 'make or buy'-beslissing.

Als je ziet dat de resultaten van een afdeling achterblijven door inefficiëntie, dan is het jouw taak om dat aan te kaarten en te bespreken. Je moet dus goed kunnen overleggen met allerlei afdelingen, waarbij je opbouwende kritiek moet kunnen brengen.

Je toetst een investeringsplan op haalbaarheid. Is een omzetprognose of bezuinigingseffect reëel?

Je zet de balanced scorecard op voor de hele organisatie, waarmee in één duidelijk schema alle doelen en prestatie-indicatoren inzichtelijk worden gemaakt.

Baan zoeken als controller

Een vacature voor een controller vind je niet alleen in een algemene vacaturebank, maar ook bij gespecialiseerde vacaturebanken voor financiële functies.

Als je in sollicitaties aan wil tonen dat je geschikt bent, zorg ervoor dat je naast je opleiding en werkervaring,  de gevraagde eigenschappen en vaardigheden in je sollicitatiebrief en -gesprek goed naar voren laat komen.  

Carrièremogelijkheden

Een controller kan bijvoorbeeld doorgroeien naar Financieel directeur/Chief Financial Officer (CFO), vaak de tweede positie in de organisatie, onder de algemeen directeur (CEO).

Functietitels

Financial controller, financieel controller, controller financiële administratie, unitcontroller, managementcontroller, managerial controller, corporate controller, concerncontroller, registercontroller.

Auteur: René Pijlman

Je bent hier: Home Beroep Functies in Economie en management Financieel Controller