Een goed gesprek begin je met een open vraag over het onderwerp. Vervolgens geef je de ander de ruimte om te antwoorden en stuur je het gesprek in de door jou gewenste richting met de gesprekstechniek LSD, een acroniem van:

• Luisteren
• Samenvatten
• Doorvragen

Een gesprek leiden met de LSD-techniek is een belangrijke soft skill die van pas komt in verschillende functies en rollen. Door effectief te luisteren, samen te vatten en door te vragen kun je je gespreksdoelen beter bereiken.

Luisteren: aandacht voor de ander

Als je actief luistert, ben je met je volle aandacht bij je gesprekspartner. Je kijkt de ander belangstellend aan en maakt oogcontact. Je observeert, denkt na en let op:

• zijn verbale communicatie:
  
• wat iemand letterlijk zegt
• waarom hij zegt wat hij zegt
• wat hij ermee bedoelt
• zijn non-verbale communicatie:

• de manier waarop hij spreekt (toon, kracht, volume, emotie)
• zijn lichaamstaal (houding, gezichtsuitdrukking, gebarentaal)

Communicatie is tweerichtingsverkeer tussen de gesprekspartner en jou als luisteraar: het begint met echte aandacht voor het verhaal van de ander. Met je eigen lichaamstaal laat je de ander zien dat je geïnteresseerd bent in wat hij zegt. Met een actieve luisterhouding kom je meer over het standpunt en perspectief van de ander te weten.

Een krachtig luisteraar luistert op twee niveaus:

1. De inhoud, met het verstand, rationeel denken.
2. Gevoel: inleven en intuïtie.

Vermijd onderbrekingen en afleidingen terwijl de ander tegen je spreekt. De ander kan dan ongehinderd zijn verhaal doen en jouw luisterervaring wordt er beter van. Kap de ander dus niet af met een vraag, maar laat hem rustig uitspreken. Pas als iemand zijn boodschap helemaal heeft overgebracht, stel je een gerichte vervolgvraag.

Samenvatten: checken en bevestigen

Als je gesprekspartner is uitgesproken, dan vat je zijn antwoord samen in je eigen woorden. Samenvatten betekent dat je de belangrijkste punten van de ander herhaalt en zijn woorden parafraseert (herformuleert). Daarmee laat je blijken dat je hebt gehoord en begrepen wat de ander heeft gezegd.

Samenvatten wat de ander gezegd heeft, dient de volgende doelen:

• Je controleert of je de ander goed hebt begrepen.
  
• Je houdt de lijn van het gesprek vast door alleen de essentie samen te vatten die jij van belang vindt.
• Je stelt de ander gerust: als jij met een goede samenvatting laat merken dat je aandachtig hebt geluisterd en hem bovendien goed hebt begrepen, geeft dat de ander een prettig gevoel.
• Het geeft jou inzicht in wat je weet en nog niet weet, dus welke vragen je nog hebt te stellen.

Voorbeelden 

• Begrijp ik je goed dat ...
• Zeg je nu dat ... 
• Dus je wilt ...
• Heb ik goed begrepen dat ...

Als de ander geen duidelijk signaal afgeeft, vraag dan expliciet of je zijn verhaal zo goed hebt samengevat. Daarmee geef je de ander de gelegenheid om iets te verduidelijken of aan te vullen, en voorkom je ergernis en misverstanden.

Doorvragen: het gesprek sturen

Nadat de samenvatting is besproken of bevestigd, vraag je door met een goede vervolgvraag. Met de keuze van de vervolgvraag toon je interesse en stuur je het gesprek een bepaalde kant op. Soms wil je belangstelling laten blijken en een vervolgvraag stellen naar aanleiding van een opmerking of suggestie van de ander. Maar laat je niet telkens leiden door suggesties en provocaties in de woorden van je gesprekspartner. Denk vanuit jouw doelen voor het gesprek en stel effectieve vragen. Jij hebt de leiding, bepaalt de structuur en neemt het initiatief.

Doorvragen kan de volgende doelen dienen:

• Dieper in te gaan op een onderwerp.
  
• Informatie te weten komen van de ander.
• Nieuwe inzichten opdoen over een probleem of kwestie.
• Vaagheden helder krijgen.
• Suggesties doen voor oplossingen of verbeteringen.
• Aannames toetsen en zo misverstanden voorkomen.
  

Aanknopingspunten om op door te vragen zijn bijvoorbeeld:

• aannames
• subjectieve uitlatingen;
• vaagheden;
• formuleringen met 'willen',  'moeten' en 'kunnen';
• wat je gesprekspartner niet zegt, weglaat, verzwijgt.

Dit zijn slechts suggesties, ze zijn niet dwingend. Het is aan jou om de juiste vragen te stellen.

Voor het gesprek heb je enkele onderwerpen gekozen die je wilt behandelen. Deze onderwerpen diep je één voor één uit door gericht door te vragen.

Je kiest telkens bewust een bepaald type vraag:

• Een open vraag om de ander uit te nodigen om over een onderwerp uit te weiden.
• Een gesloten vraag om specifieke informatie te verkrijgen.
• Een verduidelijkingsvraag om een toelichting op een bepaald punt te krijgen.
  
• Een controlevraag om te controleren of je de ander goed hebt begrepen.

Het is belangrijk om niet-oordelende vragen te stellen, zodat de ander zich veilig voelt om zijn verhaal te doen.

Voorbeelden

De belangrijkste vragen beginnen met een van de vraagwoorden wat, waarom, wie, waar en hoe:

• Hoe bedoel je dat precies? (dieper ingaan op wat iemand zegt, zonder hem te sturen).
• Wat was jouw rol in die situatie?
• Wie waren daarbij aanwezig?
• Waarom is daarvoor gekozen?
• Waar was jij toen dat bericht kwam?

Stel niet-oordelende vragen

Een niet-oordelende vraag is een vraag die gesteld wordt zonder enig oordeel of vooroordeel over de persoon of situatie. Het doel van een niet-oordelende vraag binnen de LSD-methode is om neutrale informatie te verzamelen zonder de ander te beïnvloeden of te veroordelen.

Stel bijvoorbeeld dat je met iemand praat die net zijn baan heeft verloren. Een oordelende vraag zou zijn: "Hoe ben je erin geslaagd om je baan te verliezen?" Deze vraag insinueert dat de persoon verantwoordelijk is voor zijn ontslag. Dit kan een defensieve reactie of schaamte veroorzaken.

Een niet-oordelende vraag zou kunnen zijn: "Kun je me vertellen wat er is gebeurd waardoor je je baan hebt verloren?" Deze vraag is neutraal en biedt de ander de mogelijkheid om zijn verhaal te delen zonder zich aangevallen te voelen. Het geeft de ander ruimte om zijn perspectief te delen en dat kan leiden tot een beter begrip van zijn situatie.

Door niet-oordelende vragen te stellen, bevorder je eerlijke en respectvolle communicatie.

Wat is de betekenis van LSD?

LSD is een acroniem, een afkorting die bestaat uit de eerste letters van de woorden Luisteren, Samenvatten en Doorvragen. LSD is een communicatietechniek of gesprekstechniek die je kunt gebruiken in professionele gesprekken om mensen doelgericht en diepgaand te bevragen. Het is een belangrijk onderdeel van het werk van professionals in de meest uiteenlopende beroepen.

Met de LSD-methode heb je een echt gesprek dat je stap voor stap de diepte in stuurt, maar wel in de door jou gewenste richting. Het is een goede basis voor effectieve communicatie met de ander.

LSD kan helpen om meer inzicht te krijgen in de behoeften, wensen en zorgen van de gesprekspartner. Met LSD maak je echt contact met je gesprekspartner. Hij zal zich daardoor beter gehoord en begrepen voelen.

Voorbeeld van de LSD-methode

Trainer tegen haar leidinggevende: "De training Luisteren gisteren ging goed. De meeste deelnemers waren na afloop tevreden. Maar ik vond sommige deelnemers wat passief."

Manager vat samen: "Dus als ik je goed begrijp is je beeld dat de deelnemers tevreden waren over de cursus, maar jij bent niet zo tevreden over hen?"

Trainer: "Nou ja, ze leken niet echt enthousiast. Misschien zijn ze door hun baas naar de training gestuurd of hebben ze er op een onbewuste manier voor gekozen. Maar ik vond dat niet zo'n probleem."

De manager wil meer inzicht krijgen in de werkwijze van de trainer en vraagt door: "Welke activerende werkvormen heb je ingezet?" 

Toepassingen van LSD

In professionele gesprekken

In persoonlijke relaties

In onderhandelingen

In een onderhandeling is het belangrijk om goed te luisteren naar de andere partij. Door te luisteren, samen te vatten en door te vragen, kun je zijn belangen en standpunten beter begrijpen. Dit stelt je in staat om betere compromissen te vinden en win-win-oplossingen voor te stellen.

In een conflicthanteringsgesprek

Een conflicthanteringsgesprek heeft als doel om twee ruziënde partijen weer bij elkaar te brengen. Tijdens zo'n gesprek breng je niet alleen de oorzaak van het conflict in kaart, maar ook de belangen en doelstellingen van beide partijen. Het doel is dat ze uiteindelijk samen tot een oplossing komen en een basis creëren voor toekomstige samenwerking.

LSD kan zeer effectief zijn bij het oplossen van conflicten. Door naar beide partijen te luisteren en hun standpunten samen te vatten, kun je de kern van het conflict beter begrijpen. Door gericht door te vragen kun je de onderliggende oorzaken van het conflict ophelderen en zoeken naar een oplossing die voor beide partijen acceptabel is.

Tips voor een goed LSD-gesprek

Er zijn nog enkele ezelsbruggetjes die je helpen om een LSD-gesprek goed te laten verlopen:

• Laat OMA thuis: Opvattingen, Meningen en Adviezen. Ga het gesprek in met een open mind, wees nieuwsgierig, stel vragen en luister naar de ander.
• Wees een OEN: Open, Eerlijk en Nieuwsgierig. Ga samen met de ander op zoek naar het echte probleem.
• Maak je niet DIK: Denk In Kwaliteiten. Ga ervan uit dat iedereen op zijn manier zijn best doet. Sta open voor de kwaliteiten van je gesprekspartner en probeer niet de schuld bij hem neer te leggen voor wat er fout is gegaan. Je zult het gesprek meer ontspannen voeren.

Aanbevolen websites

• LSD en de kunst van het stellen van vragen - Vraagzin

Bronnen

• Training Gesprekstechnieken - door Corona de Wert op Leren.nl
  
• Het belang van goede communicatie - Tailor you
  
• Gebruik LSD, wees een OEN, laat OMA thuis en maak je niet DIK - ProfessioneelZijn