Zelf sterke vragen stellen in het sollicitatiegesprek

Door tijdens het sollicitatiegesprek een aantal sterke vragen te stellen, maak je als sollicitant een goede indruk bij de interviewers. Je laat zien dat je je in de organisatie hebt verdiept en dat je enthousiast bent voor de functie. Je aanstaande werkgever zal je zien als een zelfbewuste en geschikte kandidaat en je maakt meer kans op je nieuwe baan.

Het is daarom een goed idee om vooraf een aantal vragen te bedenken bij de voorbereiding op het sollicitatiegesprek. Dan heb je in ieder geval een vraag paraat als er een stilte valt, of als de interviewer vraagt: heb je nog vragen? Maar stel vooral ook gepaste vragen in de loop van het gesprek. Toon je geïnteresseerd en doe actief mee aan de dialoog, zodat het gesprek prettig en evenwichtig verloopt.

Dit artikel is gericht op de sollicitant. We hebben ook een artikel over het sollicitatiegesprek afnemen in de rol van manager / hrm-medewerker / recruiter / interviewer, met daarin het onderwerp 'Vragen stellen aan de sollicitant'.

Waarom stel je als sollicitant zelf vragen?

Er zijn verschillende redenen om als geïnterviewde kandidaat zelf slimme vragen te stellen aan de interviewers van de werkgever:

• Om oprechte belangstelling en interesse te tonen voor de interviewers, het bedrijf en de functie.
• Om informatie te verzamelen over de werkgever, de vacature en de afdeling of het team waarin je zou komen te werken. Je wilt begrijpen wat er van de kandidaat wordt verwacht en welke rol de nieuwe werknemer heeft in de organisatie.
  
• Om te ontdekken of er een match is tussen jou, de werkgever en de functie.
• Om te tonen dat je proactief bent en zelfvertrouwen hebt. Je wacht niet af tot de interviewers een onderwerp aan de orde stellen, maar neemt daartoe zelf het initiatief.
  
• Om controle te nemen en het sollicitatiegesprek te sturen in de richting die jij wilt.
• Om het gesprek te voeren op basis van gelijkwaardigheid. Je speelt een actieve rol in het gesprek en komt geïnteresseerd en gemotiveerd over.
• Om te laten zien dat je kritisch hebt nagedacht over de potentiële waarde van deze nieuwe functie en dat je vastbesloten bent om een goede indruk te maken.
• Om enthousiasme te tonen voor de functie en de organisatie.
• Om je te onderscheiden van andere onvoorbereide en passieve kandidaten.
  
• Om je communicatieve vaardigheden te laten zien op het gebied van vragen stellen en luisteren.

Voer een sollicitatiegesprek op basis van gelijkwaardigheid

De grootste fout van veel sollicitanten is een afhankelijke en onderdanige houding aan te nemen tijdens het sollicitatiegesprek. Ze verheffen een sollicitatiegesprek - ten onrechte - tot een soort audiëntie. Ze bereiden zich voor op het beantwoorden van sollicitatievragen en gaan met een reactieve grondhouding het gesprek in.

Volgens psycholoog Robert Cialdini is het goed een goed idee om het gesprek te openen met de vraag: "Mag ik u iets vragen? Waarom heeft u me uitgenodigd voor dit interview? Wat sprak u aan in mijn brief of cv?". Stel deze vraag warm en met een vriendelijke glimlach.

Daarmee nodig je de interviewer uit om positieve eigenschappen van jou te noemen en ontstaat er een constructieve sfeer.

Realiseer je dat zowel je potentiële werkgever als jij als sollicitant gelijkwaardige gesprekspartners zijn. Zowel het bedrijf als jij zijn zoekende: het bedrijf is op zoek naar een werknemer en jij bent op zoek naar een baan. Na het gesprek moeten jullie beiden weten of jullie een goede match zijn.

Je brengt een belangrijk deel van je leven werkend door. Het is dus belangrijk om te weten of de functie, de organisatie en de bedrijfscultuur wel bij je passen. Door de juiste vragen te stellen, kun je daar achterkomen.

Denk dus niet: ik heb een sollicitatiebrief geschreven en ik wil heel graag die functie, maar nu ben ik afhankelijk van de personen tegenover me of ik word aangenomen. Neem een proactieve houding aan en beïnvloed het verloop van het gesprek. Toon initiatief, stel enkele gespreksonderwerpen aan de orde en stel slimme vragen.

Hoe stel je goede vragen in het sollicitatiegesprek?

Voor het stellen van vragen in een sollicitatiegesprek gelden dezelfde richtlijnen als voor het stellen van vragen in het algemeen:

• Leid de vraagstelling eventueel in met een samenvatting.
  
• Bedenk wat het doel is van je vraag. Met een vraag geef je aan wat je te weten wilt komen en nodig je de ander uit daarop in te gaan bij het beantwoorden.
• Begin altijd met een korte neutraal geformuleerde open vraag, waarop je gesprekspartner zelf een antwoord moet formuleren.
• Luister geduldig, geïnteresseerd en met volle aandacht naar het antwoord van de interviewer. Vragen stellen en luisteren horen bij elkaar. Als je goed luistert, weet je wat je moet vragen.
• Vraag door op onduidelijkheden.
• Vat het antwoord samen in je eigen woorden. Laat blijken dat je het antwoord accepteert en dat je goed begrepen hebt wat de ander belangrijk vindt.
  
• Nodig de ander uit om te reflecteren en vraag nog eens door als het nodig is.

Beperk het aantal vragen dat je stelt en bestook de interviewers niet met een indringend vragenvuur.

Inleiden met een samenvatting

Als inleiding op je vraag kun je een korte samenvatting geven van een deel van het gesprek. Daarmee laat je zien dat je goed hebt begrepen wat de werkgever belangrijk vindt en kun je nog eens laten blijken dat je enthousiast bent voor de functie.

Voorbeeld in een interview voor de functie van software engineer:

Ik begrijp dat u vooral op zoek bent naar iemand die verantwoordelijkheid kan nemen voor de kwaliteit van de software. Dat spreekt mij zeer aan en sluit goed aan op mijn huidige baan. Ik wil me graag verder ontwikkelen op het gebied van test driven development. Welke mogelijkheden biedt u om daarover boeken aan te schaffen of een cursus te volgen?

Begin met een open vraag

Stel geen gesloten vragen waarop de interviewer met "ja" of "nee" kan antwoorden. Vraag dus niet "Heeft u een laag personeelsverloop?", maar "Waarom vinden medewerkers het leuk om hier te werken?".

Je mag een duidelijk antwoord verwachten op een vraag die je stelt. Dit wordt immers van jou ook verwacht. Vraag desnoods door als het antwoord je niet helemaal duidelijk is.

Wees respectvol en beleefd bij het stellen van vragen. Vermijd vragen die als confronterend of agressief kunnen worden opgevat.

Voorbeelden van goede vragen die je als sollicitant kunt stellen in het sollicitatiegesprek

Stel een lijst voor jezelf op met creatieve vragen die je wilt stellen. Zorg ervoor dat je vragen puntig en helder geformuleerd zijn. Het is verstandig om daarbij iets van jouw kennis over de functie of het bedrijf te laten doorschemeren. Zorg ervoor dat je met je houding oprechte interesse uitstraalt.

Over een actuele ontwikkeling bij de werkgever

Stel een spitsvondige vraag op basis van een nieuwsbericht of bericht op de sociale media van het bedrijf. Zo'n vraag is uniek voor deze sollicitatie en is geen standaardvraag die je bij andere sollicitaties gebruikt. Daarmee laat je zien dat je je goed hebt voorbereid en belangstelling hebt voor deze organisatie.

Over de vacature

Voorbeeld: hoe ziet het projectteam eruit?

Probeer met dit soort vragen de vage elementen van de vacature concreet te maken.

Voorbeeld: hoe is deze vacature ontstaan?

De werkgever zal misschien niet de echte reden vertellen. Meestal wordt de vraag beantwoord met een verhaal over een nieuwe functie, groei en vernieuwing. Vraag niet door naar negatieve redenen (werknemer vertrokken, ruzie in de tent), maar ga mee in het positieve verhaal over ontwikkelingen in de organisatie.

Voorbeeld: wat zijn belangrijke eigenschappen en kwaliteiten van iemand die het goed zou doen in deze functie?

Met deze vraag krijg je een beeld van welk element van de functie-eisen de interviewer het belangrijkst vindt (waarbij hij rekening houdt met jouw profiel).

Over de inhoud van het werk

Voorbeeldvragen:

• U zei zojuist dat u flexibiliteit erg belangrijk vindt. Waarom vindt u dat?
• Hoe ziet een typische werkdag in deze functie eruit?
  
• Welke vaardigheid is het belangrijkst in deze functie?
• Welke soft skills zijn belangrijk voor deze rol?
  

Tip: Als je vraagt naar de competenties of vaardigheden, moet je erop rekenen dat de selecteur na zijn antwoord vraagt naar jouw capaciteiten. Stel deze vraag vooral als je goed gekwalificeerd bent voor de baan. Bereid je voor op het beantwoorden van competentiegerichte vragen met de STAR-methode (situatie, taak, actie, resultaat, reflecteren).

Je kunt ook een van je sterke punten of goede eigenschappen aan de orde stellen in de vorm van een vraag over de functie: is er ruimte voor creativiteit in deze rol?

Over de bedrijfscultuur, werkomgeving en teamdynamiek

Door vragen te stellen over de cultuur en sfeer in de organisatie, krijg je een indruk of deze werkgever goed bij je past.

Voorbeelden van vragen die je kunt stellen:

• Hoe zou u de bedrijfscultuur beschrijven?

Over de ontwikkelingsmogelijkheden

Het is goed om te laten zien dat je leergierig bent en bereid bent om je verder te ontwikkelen. Stel daarom altijd een vraag over de mogelijkheden voor professionele ontwikkeling en doorgroeien bij deze werkgever.

Voorbeelden:

• Hoe ondersteunt het bedrijf de professionele ontwikkeling en groeimogelijkheden voor werknemers?
  
• Welke opleidingen biedt uw organisatie intern aan?
• Welke mogelijkheden zijn er om in de organisatie door te groeien naar andere functies?

• Biedt u voor die doorgroeimogelijkheid een bepaalde opleiding aan?
  

Over het management

Het is goed om te informeren naar de stijl van leidinggeven en de mate van autonomie die je in deze functie zult hebben.

Voorbeeldvragen:

• Hoe worden besluiten genomen?
• Hoe worden mijn prestaties beoordeeld?
• In hoeverre ben ik in deze functie zelf verantwoordelijk om mijn werkzaamheden in te richten?
  

Over het team waarin je komt te werken

Het is prima om de sfeer en samenwerking in het team aan de orde te stellen.

Voorbeelden van vragen die je kunt stellen:

Bij de afronding van het gesprek

Je kunt het sollicitatiegesprek afsluiten door nog enkele goede afsluitende vragen te stellen, een slotstatement te maken, de interviewers te bedanken en professioneel afscheid te nemen. Onderschat een goede afsluiting niet. Het is het laatste onderdeel van het gesprek en blijft daarom het beste hangen in de herinnering van je gesprekspartners.

Goede vragen om te stellen bij de afsluiting van het gesprek zijn bijvoorbeeld:

• Wat is de volgende stap in de sollicitatieprocedure?
• Heb ik uw vragen duidelijk beantwoord?
• Wilt u nog nadere informatie ontvangen?
• Wat zou mijn eerste project, opdracht of taak in deze rol kunnen zijn?
  

Vragen die je beter niet kunt stellen in een sollicitatiegesprek

Er zijn vragen die je beter niet kunt stellen tijdens je sollicitatiegesprek.

Vermijd open deuren

Dit zijn feiten die je ter voorbereiding op je sollicitatiegesprek had kunnen uitzoeken. Je wordt niet serieus genomen als je dit soort zaken niet weet.

Vragen uit onzekerheid

Voorbeelden:

• Maak ik een kans?
• Vond u dat het gesprek goed verliep?
• Hoe lang is de proeftijd?
  

Door zulke vragen te stellen, kom je erg onzeker over. Heb vertrouwen in jezelf en laat deze vragen achterwege.

Vragen over arbeidsvoorwaarden

Begin in het eerste gesprek niet over je salaris, het beloningspakket en je arbeidsvoorwaarden. Je wekt hiermee de indruk niet te solliciteren naar een interessante baan, maar naar een goed salaris. Dit soort vragen stel je bij een tweede gesprek, of tijdens het arbeidsvoorwaardengesprek. Begint de werkgever er zelf over, dan kun je uiteraard wel reageren.

Voorbeelden:

• Welk salaris ga ik verdienen?
• Hoeveel vakantiedagen krijg ik?
  
• Wat zijn de secundaire arbeidsvoorwaarden?

Vragen die je van een website hebt geplukt

Zie de voorbeeldvragen in dit artikel als goede voorbeelden en laat je erdoor inspireren. Maar neem onze voorbeelden niet klakkeloos over. Verzin originele vragen zodat je een creatieve indruk maakt op de selecteurs.

Wedervragen

Kun je goed zelfstandig werken?

Dan reageer je dus niet met een wedervraag als: vindt u dat dan belangrijk in deze functie? Het lijkt er dan op alsof je de vraag wilt ontwijken.

Taboes

Het is geen goed idee om onverwachte vragen te stellen die niet over de vacature en de organisatie gaan. Onderwerpen die niet aan de orde horen te komen zijn bijvoorbeeld:

• Persoonlijke vragen aan de interviewer. Concrete voorbeelden:
• wat zijn uw goede eigenschappen?
• wat zijn uw zwakke punten?
• wat is uw grootste prestatie tot nu toe?
• wat zijn uw slechte eigenschappen?
  
• De situatie bij je huidige werkgever en vorige werkgever.
• Andere kandidaten in de sollicitatieprocedure.
  
• Lastige vragen over maatschappelijke kwesties.

Stel alleen relevante vragen over de werkgever en de vacature waarop je solliciteert.

Een uitzondering is de persoonlijke vraag aan de interviewer: wat vindt u het leukste aan werken bij deze organisatie? Dit is een prettige manier om het ijs te breken (mensen vinden het nu eenmaal fijn om over zichzelf te praten). Je krijgt inzicht in de bedrijfscultuur en een beeld van de ervaring die de interviewer in het bedrijf heeft opgedaan.

Bereid je goed voor en stel geen overbodige vragen

Renate (28): "Het is nu een aantal jaren geleden, maar ik herinner het me nog als de dag van gisteren. Ik had een vacature gezien die me wel leuk leek en heb vervolgens een brief geschreven. Ik werd voor een gesprek uitgenodigd, maar door tentamens en andere verplichtingen had ik me totaal niet in de organisatie verdiept en ook mijn sollicitatiegesprek niet voorbereid. Zo naïef als ik was, dacht ik dat het me toch wel zou lukken en vol goede moed zat ik in de tram op weg naar mijn gesprek. Al bij de eerste vraag ging het fout: "Wat weet je al van onze organisatie?" Ik stamelde wat over reclame en merkte dat de stemming er niet beter op werd. Het gesprek liep totaal niet lekker en ik had het liefst hard weg willen rennen. Natuurlijk ben ik er niet aangenomen. Ik had mijn lesje wel geleerd. Ik nam me voor dat dit nooit meer mocht gebeuren. Nadien heb ik elk gesprek grondig voorbereid." 

Op welke markt de organisatie zich richt, hoeveel mensen er bij het bedrijf werken en wat de structuur van de organisatie is, zijn zaken die je vóór het sollicitatiegesprek uitzoekt.

Stel je over zulke praktische zaken vragen tijdens het sollicitatiegesprek, dan ziet je toekomstige werkgever je niet meer aan voor een serieuze kandidaat, want die verdiept zich in de organisatie waar hij solliciteert. Bereid voor elk interview een aantal vragen voor die dieper gaan en interessanter zijn.

• Bestudeer ter voorbereiding op je sollicitatiegesprek zo veel mogelijk informatie over de organisatie. Lees bijvoorbeeld het jaarverslag, de website en sociale media van het bedrijf.
• Informeer bij vrienden en bekenden of ze iets van het bedrijf weten.
• Probeer ook zo veel mogelijk informatie in te winnen over de branche en andere ontwikkelingen die van belang zijn.

Hiermee laat je niet alleen zien dat je in het bedrijf geïnteresseerd bent, het levert je tevens gespreksstof op tijdens het sollicitatiegesprek.

Breng onderwerpen in voor de agenda van het gesprek

Meestal is er een agenda voor de bijeenkomst en wordt deze aan het begin van het gesprek vastgesteld. Breng op dat moment je eigen gespreksonderwerpen in. Vaak krijg je aan het einde van het gesprek de mogelijkheid om vragen te stellen. Zegt de interviewer niets over een gelegenheid om vragen te stellen, informeer er dan zelf naar.

Overigens betekent dit natuurlijk niet dat je de vragen die tijdens het gesprek bij je opkomen, hoeft te bewaren tot het laatst. Een sollicitatiegesprek is geen vraaggesprek met een strak ritme van vraag en antwoord, maar bij voorkeur een vlot en prettig verlopend gesprek.

Aanbevolen website

• Leren de juiste vragen te stellen - Vraagzin
  

Auteurs: Marieke van Oosterhout en René Pijlman