Vragen in het sollicitatiegesprek

Het bedrijf waar je op sollicitatiegesprek gaat, weet - buiten je sollicitatiebrief en cv - verder niets van jou. Om een goed beeld van je te krijgen en om je geschiktheid voor de functie te kunnen beoordelen, probeert je potentiële werkgever tijdens het sollicitatiegesprek zo veel mogelijk relevante informatie over je te verzamelen. Omgekeerd stel jij zelf vragen omdat je meer over het bedrijf en de functie te weten wil komen. Bovendien kun je het gesprek met vragen in de gewenste richting sturen.

In het eerste sollicitatiegesprek zijn de vragen er vooral op gericht jou beter te leren kennen. Als je door mag naar de volgende ronde, wordt in het tweede gesprek dieper ingegaan op de functie.

Inhoud van dit artikel

• Vragen goed beantwoorden tijdens het sollicitatiegesprek

• Inleidende sollicitatievragen

• Vragen over je

  • motivatie

  • opleiding

  • werkervaring

  • ambities

  • persoonlijke kwaliteiten

  • competenties, vaardigheden en professionele kwaliteiten

• Lastige vragen

• Vreemde vragen

Gerelateerde artikelen

• Zelf vragen stellen in het sollicitatiegesprek.

• Voorbeelden van competentiegerichte vragen
  

• De meest gestelde vragen in het sollicitatiegesprek

• Slechte eigenschappen beschrijven
  

• Sollicitatievragen slim beantwoorden: een uitgebreide bespreking per vraag, met een beschrijving van goede en slechte antwoorden.

• Verboden sollicitatievragen: de werkgever mag tijdens de sollicitatieprocedure alleen vragen stellen die relevant zijn voor de functie waarop je solliciteert.

Vragen goed beantwoorden tijdens het sollicitatiegesprek

• Beantwoord vragen niet met een kort "ja" of "nee", maar gebruik de STARR-methode en geef voorbeelden waaruit blijkt dat je een bepaalde kwaliteit hebt.

• Wees jezelf en houd bij het beantwoorden van de vragen rekening met het beeld dat je van jezelf wilt neerzetten. Deze doelen heb je in de voorbereiding van het gesprek geformuleerd.

• Eerlijkheid duurt het langst. Geef oprechte antwoorden en zeg niet wat je denkt dat de selecteurs willen horen.

• Een goede voorbereiding van je sollicitatiegesprek maakt het verschil: zorg dat je een antwoord klaar hebt op veelgestelde vragen. Analyseer de vacature tot in detail, zodat je weet welke vaardigheden van belang zijn en je geen overbodige vragen stelt.

• Je mag met je antwoorden het gesprek best een bepaalde richting opsturen. Vertel bij voorkeur over projecten of taken die je tot een goed einde hebt gebracht. Zo kun je je positieve eigenschappen en succesvolle actititeiten wat meer belichten.

• Zorg ervoor dat je geregeld oogcontact hebt met je gesprekspartner als jij aan het woord bent. Doe je dat niet, dan lijk je onzeker en maak je een slechte indruk.

• Laat blijken dat je goed kunt luisteren. Kijk de interviewer aan als hij aan het woord is, knik en hum af en toe. Hij krijgt de indruk dat jij goed luistert als hij in jouw antwoord terughoort wat hij belangrijk vindt.

• Besef dat jouw taalgebruik als bevraagde grote invloed heeft op de indruk die je maakt. Spreek zo veel mogelijk in de tegenwoordige tijd en gebruik actieve werkwoorden. Actieve werkwoorden zeggen iets over dat wat jij hebt gedaan, wat je hebt laten zien in jouw werk. Voorbeelden van actieve werkwoorden zijn: adviseren, bijdragen en overtuigen. Let op een positieve formulering. Gebruik zo min mogelijk negatieve woorden als 'niet', 'geen' en 'nooit' en vermijd stopwoorden zoals 'een beetje', 'een stukje' en 'als het ware'. Ze zijn behoorlijk hinderlijk en leiden af van de inhoud van je verhaal.

• Je mag best humor gebruiken, maar zorg ervoor dat je gesprekspartner er ook de lol van inziet.

• Vaak dient je cv als leidraad bij het gesprek. Zorg daarom dat je weet wat er in je cv staat.

• Verzoek niet om vertrouwelijke informatie te verstrekken, zoals klantgegevens of bedrijfsgeheimen. Je zult geen antwoord krijgen en de selecteur vindt je maar een nieuwsgierig aagje.

• Als je een beperking of slechte eigenschap hebt die relevant is voor de functie waarop je solliciteert, dan moet je dat eerlijk zeggen.

Hoewel ieder sollicitatiegesprek uniek is, worden bepaalde vragen in vrijwel alle gesprekken gesteld. De meest gestelde vragen tijdens een sollicitatiegesprek gaan onder meer over je motivatie, je ambitie, je persoonlijke en professionele kwaliteiten en je grootste drijfveren. Als je goed hebt nagedacht over de vragen die je kunt verwachten, voel je je zekerder, hoef je tijdens het gesprek niet te zoeken naar de juiste woorden en onderscheid je je van andere kandidaten.

De selecteur wil vooral nagaan of jij over de juiste vaardigheden beschikt en de baan goed kunt uitvoeren. Gebruik je verhaal om jouw toegevoegde waarde over het voetlicht te brengen.

Inleidende sollicitatievragen

Om het ijs wat te breken, zal de selecteur het gesprek openen met een algemene vraag. Hij vraagt je bijvoorbeeld of je het bedrijf makkelijk kon vinden. Jouw antwoord geeft de recruiter een eerste indruk.

Geef een kort positief geformuleerd antwoord. Voorbeeld: "Ja hoor, ik heb de route al een keer gereden om te zien waar ik precies moest zijn".

Vragen over je motivatie

De klassieke vraag waarmee het gesprek vaak wordt geopend is:

Vertel eens iets over jezelf.

De selecteur wil niet zozeer iets te weten komen (dan zou hij wel een gerichte vraag stellen), maar hij wil het gesprek op gang brengen en horen wat jij belangrijk vindt als je jezelf beschrijft.

Vertel kort iets over jezelf waarmee je aangeeft waarom jij dé geschikte kandidaat bent voor de functie. Noem je opleidingen, werkervaring en nevenactiviteiten, maar vertel alleen datgene wat voor de functie van belang is. Voor het beantwoorden van deze vraag kun je ook je elevator pitch gebruiken.

Waarom moeten wij voor jou kiezen?

Laat uit je antwoord blijken dat je goed op de hoogte bent van de inhoud van de vacature en de omgeving waarin je moet werken. Noem een aantal belangrijke eigenschappen en concrete voorbeelden van jouw ervaringen die bruikbaar zijn voor deze functie.

Vermijd een antwoord vanuit het ik-perspectief: ‘Ik vind het een hele leuke functie en ik heb er echt zin in. Deze baan past ook prima in mijn carrièreplan.’ In een sollicitatiegesprek moet je jezelf zien te verkopen en de ander ervan overtuigen dat jij de beste kandidaat bent voor de functie. Daarvoor moet je met argumenten en feiten komen.

Andere vragen om je op voor te bereiden:

• Wat zou jouw ideale werkgever zijn?

Vragen over je opleiding

Waarom heb je voor deze opleiding gekozen?

De interviewer wil achterhalen hoe jij keuzes maakt en hoe groot jouw motivatie is.

Laat blijken dat je bewust hebt gekozen voor de studie. Wat sprak je inhoudelijk aan?

Voorbeeld van een wiskundige: Ik ben al sinds mijn schooltijd geïnteresseerd in wiskunde en ik heb geleerd dat je dit vak op veel manieren kunt toepassen: bijvoorbeeld in de natuurkunde, techniek en economie.

Vragen over je werkervaring

De selecteur wil een beeld krijgen van wat je hebt gedaan bij vorige werkgevers.

Ik zie een gat in je cv, kun je dat eens toelichten?

Blijf kalm en leg eerlijk uit wat er aan de hand was. Benadruk vooral de positieve kanten van die periode. Overtuig de interviewer ervan dat je die baan- of studieloze tijd zinvol hebt besteed, bijvoorbeeld door vrijwilligerswerk te doen of activiteiten te verrichten bij een vereniging. Hierdoor heb je vaardigheden opgedaan die uitstekend van pas komen in de baan waarop je nu solliciteert.

Waarom wil je weg bij je huidige werkgever?

De meeste mensen die besluiten te gaan solliciteren willen weg bij hun huidige werkgever, bijvoorbeeld omdat ze zijn uitgekeken op hun baan, een conflict hebben of omdat de bedrijfscultuur niet bevalt. Toch is het not done om dit soort redenen te noemen in een brief als motivatie voor je sollicitatie. Vermijd het cliché "Ik was toe aan een nieuwe uitdaging".

Je potentiële werkgever wil vooral weten waarom je juist bij zijn bedrijf wil werken. Leg uit dat deze nieuwe baan een logische stap is in je carrière. Geef aan waarom je graag voor deze organisatie wilt werken. Laat in je antwoord blijken dat je je in de organisatie hebt verdiept: noem bijvoorbeeld de producten of diensten die het bedrijf levert en de prettige werkomgeving of bedrijfscultuur.

Heb je weleens moeten werken met lastige collega's?

De vraagsteller wil beoordelen hoe goed jij kunt samenwerken en hoe je omgaat met lastige mensen.

Bereid een voorbeeld voor van een situatie met een lastige collega bij een van je vorige werkgevers. Kies een situatie die al wat langer geleden is, zodat je er neutraal op kunt terugkijken.

Vertel bijvoorbeeld over iemand die je moest overtuigen van een bepaalde oplossing. Beschrijf de situatie en vertel welke actie je hebt ondernomen.

Andere voorbeelden van sollicitatievragen die je kunt verwachten:

• Welke kwaliteiten waardeer je het meest in collega's?

• Wat vind je het minst leuk in je huidige werk? (of als je starter bent: in je studie)

• Waarom ben je zoveel keer van baan veranderd? (als je een echte jobhopper bent, dan kun je deze vraag verwachten).

Sollicitatievragen over je ambities

Waar zie je jezelf over vijf jaar?

Dit is een van de standaard sollicitatievragen.

Geef aan dat deze baan je de mogelijkheid biedt om ervaring op te doen in de richting die jij interessant vindt. Vertel hoe je jezelf zou willen ontwikkelen. Laat merken dat je graag wilt groeien en dat je bereid bent je daarvoor in te zetten. Schets een toekomstbeeld bij deze werkgever. Je wilt niet de indruk wekken dat je maar kort bij deze organisatie wilt werken.

Voorbeeld bij een sollicitatie op de functie Projectleider in de ict: "Ik wil meer leren over verschillende projectmanagementmethoden, daar ervaring mee opdoen en me ontwikkelen richting projectmanager van grotere projecten."

Sollicitatievragen over je persoonlijke kwaliteiten

Wat zijn je sterke punten? Of: wat is je beste eigenschap?

De werkgever stelt deze vraag om erachter te komen wat jij de belangrijkste eigenschappen van jezelf vindt.

Noem goede eigenschappen die aansluiten bij de specifieke functie-eisen in de vacature. Geef duidelijke voorbeelden van situaties waarin je goede eigenschappen naar voren komen. Gebruik hiervoor de STAR-methode. Met die methode wordt je antwoord heel concreet, en dat is precies wat de selecteur wil horen.

Wat zijn je zwakke punten? Wat is je slechtste eigenschap?

Veel sollicitanten vinden het lastig om slechte eigenschappen te beschrijven in het sollicitatiegesprek.

Het beste antwoord is: 1 of 2 verbeterpunten met zelfontwikkeling. Iedereen heeft verbeterpunten en het getuigt van zelfkennis en zelfvertrouwen als je hier eerlijk voor durft uit te komen.

Geef een oprecht antwoord met 1 of 2 zwakke punten van jezelf, maak duidelijk wat je ervan hebt geleerd en vertel hoe je werkt aan verbetering. Hiermee laat je je eigen ontwikkeling zien (en dat is een sterkte!). Zo geef je er een positieve draai aan, terwijl je de vraag oprecht hebt beantwoord. Het beeld dat je achterlaat bij de selecteur is dat je actief bezig bent met persoonlijke ontwikkeling.

Wat is de grootste uitdaging die je ooit hebt gehad?

Noem een uitdaging die relevant is voor de nieuwe baan. Dit kan werkgerelateerd zijn, maar dat hoeft niet. Als je bijvoorbeeld graag een managementfunctie wilt, dan kunnen bestuursvaardigheden bij een sportvereniging of vrijwilligerswerk best nuttig zijn. Beschrijf hoe je de uitdaging bij je vorige werkgever aanging en hoe het een succes werd.

Wat is de grootste fout die je ooit hebt gemaakt?

Vertel niet alleen wat er is misgegaan, maar ook hoe je dat hebt erkend en opgelost. Voorbeeld:

In een vorige functie heb ik een programmeerfout gemaakt waardoor onze software bij de klant zou crashen. Ik heb het meteen gemeld bij mijn manager en die kon nog ingrijpen en voorkomen dat de software met deze fout de deur uitging. Daarna heb ik een testcase aan onze testsuite toegevoegd, zodat deze fout er niet meer ongemerkt in kan sluipen.

Waar ben je het meest trots op? Waarin ben je tot nu toe het meest teleurgesteld?

Je kunt trots goede resultaten in een vorige baan vertellen. Overdrijf het niet. Daarnaast wil de selecteur weten of je ook met je teleurstellingen kunt omgaan. En of je de oorzaak bij jezelf of altijd bij anderen legt. Vertel altijd kort waarom je teleurgesteld bent.

Wat doe je in je vrije tijd?

Noem voorbeelden die laten zien dat je een veelzijdig en energiek persoon bent. Noem hobby’s of maatschappelijke taken die relevant zijn voor de functie waarop je solliciteert en die een positief beeld van je geven. Afhankelijk van de functie waarop je solliciteert, kun je kiezen om je sociale betrokkenheid, je creativiteit, je concentratievermogen of je winnaarsmentaliteit in de kijker te spelen. 

Andere vragen die je kunt krijgen in het sollicitatiegesprek:

• Als ik je huidige manager zou bellen en vragen wat jouw belangrijkste ontwikkelpunt is, wat zou hij dan zeggen?

• Wat is de grootste prestatie die je hebt geleverd in je huidige baan?

Vragen over je professionele competenties, vaardigheden en kwaliteiten

Veel interviewers hanteren de STARR-techniek. Ze hebben een lijstje competenties, vaardigheden en kwaliteiten die relevant zijn voor de functie en vragen jou naar voorbeelden uit je werkervaring waaruit blijkt hoe goed jij erin bent.

Denk daar vooraf over na en zorg dat je bij elke relevante competentie een voorbeeld paraat hebt. Om je voor te bereiden vind je hier:

• een beschrijving van tientallen algemene competenties, met per competentie vijf voorbeelden van sollicitatievragen die je kunt verwachten;
• een overzicht en beschrijving van tientallen eigenschappen en vaardigheden.
  

In veel artikelen over de competenties, vaardigheden en eigenschappen staat een hoofdstuk "Hoe toon je bij een sollicitatie aan dat ..." met daarin sollicitatievragen die je kunt verwachten en tips voor de beantwoording met de STARR-methode.

Tip: bereid je voor vanuit het functieprofiel

Als je kijkt naar alle algemene competenties, vaardigheden en professionele kwaliteiten, dan vind je te veel materiaal om door te nemen. Begin met het analyseren van de vacature. Maak net als de recruiters een lijstje van de belangrijkste functie-eisen. Zoek per eis in bovengenoemde pagina's of gebruik de zoekfunctie van deze website.

Voorbeeld van een competentiegerichte sollicitatievraag

Kun je goed samenwerken?

Beschrijf een situatie waaruit blijkt dat je een echte teamplayer bent.

Lastige sollicitatievragen

Wat is je huidige salaris?

Volgens de sollicitatiecode mag de werkgever niet verzoeken om een loonstrook van je vorige baan of de hoogte van het salaris. Je hoeft die informatie dus zeker niet te geven.

Als je potentiële werkgever het salaris ter sprake brengt voordat hij duidelijk heeft gezegd dat de keuze op jou is gevallen, kun je het best antwoorden met: ‘Hoeveel mijn huidige salaris bedraagt, vind ik niet belangrijk. Het gaat erom wat een redelijke vergoeding is voor deze functie.’ Of: ‘Als ik dat zeg, geef ik u verkeerde informatie, omdat mijn vorige salaris op andere omstandigheden was gebaseerd.’

Heb je nog andere sollicitaties lopen?

Het goede antwoord op deze vraag is een eerlijk antwoord. Verzin geen andere sollicitaties om interessant over te komen. Heb je nog andere sollicitatieprocedures lopen, dan kun je daar ook eerlijk voor uitkomen, en ook dat die sollicitaties in een vergevorderd stadium zijn.

Voorbeelden van lastige vragen in het sollicitatiegesprek

• Hoeveel werknemers hebben we? (hij controleert of je je huiswerk hebt gedaan)

• Stel dat ik je manager ben en ik verzoek je iets te doen waar je het niet mee eens bent. Hoe reageer je?

Rare vragen tijdens een sollicitatiegesprek

Soms stelt de interviewer ook veemde sollicitatievragen om te zien hoe je daarop reageert, zoals:

• Wat zou je doen met een miljoen pingpongballen?

• Beschrijf jezelf eens in één woord.

Soms worden zulke vragen gesteld om je uit je voorbereiding te halen en te testen of je bij de bedrijfscultuur past. Laat je hierdoor niet van de wijs brengen en laat je ook niet uit de tent lokken. Blijf kalm en geef een pakkend en gevat antwoord, of vraag aan de interviewer of hij de vraag wil preciseren.

Aanbevolen websites

• Met deze online sollicitatiecursus kun je je voorbereiden op meer dan 300 veelgestelde sollicitatievragen. Je krijgt vele voorbeeldantwoorden en tips.

Auteur: Marieke van Oosterhout en René Pijlman