Hbo-opleiding Verpleegkunde

Bij de hbo-opleiding Verpleegkunde, ofwel de bachelor of nursing, leer je hoe je patiënten met een beperking, (dreigende) ziekte, of handicap moet verzorgen en verplegen. Je krijgt theorie over ethiek, fysiologie en de anatomie van het lichaam. Ook aan de organisatie van de zorg, rechten en taalbeheersing wordt aandacht besteed. Verder loop je ieder jaar stage en krijg je veel praktijkopdrachten. Je oefent je verpleegtechnische vaardigheden op je medestudenten en ingehuurde simulanten: je moet bijvoorbeeld een agressieve patiënt te woord staan of iemand injecteren. Ook wordt er op speciale poppen geoefend. Dat is bij het leren van een techniek als het inbrengen van een slangetje in iemands neus wel zo handig.

De hbo-opleiding Verpleegkunde kun je in voltijd of in deeltijd volgen, afhankelijk van de hogeschool. Populair is ook de duale variant, waarbij je solliciteert bij een zorginstelling die vervolgens voor jou het collegegeld, de boeken en (vanaf het tweede jaar) een klein salaris betaalt. Je werkt dan ongeveer de helft van de tijd bij die instelling, de rest van de tijd ga je naar school. Bijna alle hogescholen bieden deze variant aan.

Ruben Peek (21) is derdejaars student Verpleegkunde aan de Hogeschool van Leiden: "De zorg heeft mij eigenlijk altijd al geboeid. Mede door de dingen die ik op de televisie zag, maar met name door de verhalen die ik thuis te horen kreeg van mijn vader en moeder. Hij is fysiotherapeut en zij verpleegkundige. Ik had echter zo ontzettend veel andere interesses, dat het werken als verpleegkundige niet direct vanzelfsprekend was.
Een snuffelstage in mijn voorlaatste jaar op de middelbare school heeft uiteindelijk voor mijn definitieve keuze gezorgd. Ik werkte een week lang als vrijwilliger voor het Nederlandse Rode Kruis, als begeleider van mensen die niet meer zelfstandig op vakantie kunnen. Samen met een groep vrijwilligers zorg je er dan voor dat de gasten die komen een onvergetelijke week hebben, met alles erop en eraan.
Na een dag kijken op de Hogeschool van Leiden was ik helemaal verkocht. Ik wist dus ook meteen op welke school ik de studie wilde gaan volgen. Een kleine hogeschool, prettige sfeer en in een leuke stad. Daarbij kwam ook nog eens dat ik aan het werk kon als duaal student in het Leids Universitair Medisch Centrum."

Wat kun je ermee worden?

Je kunt als verpleegkundige aan de slag bij een groot aantal (zorg)instellingen en organisaties:

  • Ziekenhuizen
  • Verpleeghuizen
  • Verzorgingshuizen
  • Thuiszorg (wijkverpleegkundige)
  • Gehandicaptenzorg
  • Geestelijke gezondheidszorg (psychiatrisch verpleegkundige)
  • GG&GD (sociaal verpleegkundige)
  • Kraamzorg
  • Commerciële bedrijven (bedrijfsverpleegkundige)

Wat is het carrièreperspectief?

Veel afgestudeerde verpleegkundigen beginnen met een functie bij een zorginstelling (verpleeghuis, ziekenhuis, psychiatrische instelling, et cetera). Anderen kiezen ervoor zich te specialiseren via een post-hbo studie. Met hbo-Verpleegkunde heb je voldoende mogelijkheden daarvoor, bijvoorbeeld de opleiding tot ambulanceverpleegkundige, intensive care verpleegkundige, kinderverpleegkundige of geriatrisch verpleegkundige (gespecialiseerd in ouderenzorg). Met een hbo-master kun je je scholen tot Nurse practitioner of Physician assistant. Je mag dan de verpleegkundige artsentaken overnemen. Afhankelijk van je voorkeuren en wensen is het natuurlijk ook mogelijk om je later in je loopbaan te gaan specialiseren.

Wil je manager worden of een functie waarbij je meer leidinggevende taken hebt, dan zijn er twee mogelijkheden. Aan de ene kant de 'langzame route': je volgt naast je baan trainingen of een opleiding in deeltijd. Bijvoorbeeld de Kaderopleiding Verpleegkunde of de hbo-opleiding Management in de zorg, maar hiervoor geldt als toelatingseis wel dat je een paar jaar ervaring hebt opgedaan. Met een dergelijk traject kun je na verloop van tijd intern solliciteren naar een leidinggevende functie als bijvoorbeeld Hoofd Verpleegkundige, praktijkopleider of coördinator. Aan de andere kant is er de 'snelle route': je doet na je studie een universitaire masteropleiding als Beleid, Management en Gezondheidszorg (BMG) of Zorgwetenschappen. Deze studies leiden je op voor leidinggevende functies binnen de zorg, maar je kunt er bijvoorbeeld ook mee aan de slag in ministeries, het onderwijs (als docent Verpleegkunde) of op de afdeling personeelszaken van een zorginstelling.

Een andere carrièremogelijkheid voor verpleegkundigen is kiezen voor het zelfstandig ondernemerschap. Je laat je dan als verpleegkundig professional inhuren door bijvoorbeeld particulieren, die afgestemde zorg nodig hebben in hun thuissituatie.

Wat zijn de belangrijkste competenties?

De belangrijkste algemene competenties van de bacheloropleiding Verpleegkunde zijn:
  • Sociale vaardigheden. Je leert tijdens de opleiding hoe je je mondeling goed kunt uitdrukken in het contact met patiënten, hun bekenden en familieleden, en collega’s en andere professionals. Je krijgt bijvoorbeeld les in onderhandelingstechnieken, hoe je moet omgaan met patiënten die een zwaar bericht hebben gekregen en hoe je mensen gerust kunt stellen.
  • Integriteit. Door een vak als ethiek leer je ook hoe je integer met vertrouwelijke informatie en patiënten omgaat. Je oefent je vaardigheden op dit gebied in de praktijklessen, bijvoorbeeld met een 'neppatiënt', een simulant die met jou een bepaalde situatie naspeelt.
  • Communicatieve vaardigheden zoals luisteren, de juiste vragen stellen, informatie geven, verslagen schrijven, presenteren.
  • Samenwerken. Je werkt met je medestudenten veel aan praktijkopdrachten. Hierbij worden je vaardigheden op het gebied van samenwerking getraind. Dit is belangrijk voor je toekomstige baan, want in de verpleging werk je veel samen met andere professionals: als verpleegkundige zorg je er samen met anderen voor dat je patiënten goede zorg krijgen. Je brengt deze vaardigheden natuurlijk ook al op de werkvloer in praktijk, door middel van de stages die je ieder jaar loopt.
  • Flexibiliteit. Via de stages maak je bovendien kennis met diverse en soms onverwachte situaties waarin je als verpleegkundige terecht kunt komen. Je leert je aldus aanpassen en hoe je je flexibel moet opstellen voor je omgeving.
Daarnaast ontwikkel je verpleegkundige competenties zoals:
  • Goede motoriek en verpleegtechnisch inzicht. Tijdens je studie leer je  zorgvuldig met je handen werken. In de praktijklessen oefen je bijvoorbeeld hoe je een infuus moet aanleggen of hoe je iemand moet injecteren. Afhankelijk van de moeilijkheidsgraad en het risico, worden deze oefeningen op poppen of mensen gedaan. De één zal van nature een betere motoriek hebben dan de ander, maar er valt veel te leren op de opleiding. Ook ontwikkel je verpleegtechnisch inzicht, namelijk door de theorievakken in de praktijk toe te passen. Je leert zo begrijpen waarom je iets doet (wat er medisch gezien precies gebeurt) en wat de gevolgen van de handeling zijn voor de patiënt.

Hoe lang duurt de opleiding?

De duur van de voltijdopleiding Verpleegkunde is normaal gesproken vier jaar. Met de duale variant ben je in sommige gevallen een half jaar langer zoet. De duur van de deeltijdopleiding varieert van twee tot vijf jaar, afhankelijk van de hogeschool en je ervaring en vooropleiding. Kijk voor meer informatie bij opleiding tot verpleegkundige.

Ruben: "Ik vind de technische kant van het vak erg leuk. Ik heb tijdens mijn stages op verschillende afdelingen gemerkt dat ik vanwege die interesse mij het meest op mijn gemak voel op een chirurgische afdeling. Tevens werkt men daar volgens vaste regels en protocollen. Veel is van tevoren uitgedacht en opgeschreven. Dat bevalt me heel goed.
Als ik mijn bachelor Verpleegkunde heb gehaald, wil ik graag verder met de opleiding tot intensive care verpleegkundige. Ik zie die opleiding als een uitbreiding van mijn huidige opleiding. Je leert daar zoveel meer over de zorg, de manier van zorgverlening en bovendien krijg ik te maken met een heel technische kant van mijn vak."

Hoe zwaar is het?

Voor voltijdstudenten zijn de stageperiodes soms zwaar. Ze vinden het moeilijk om in het werkritme te komen en om tijd voor zichzelf tijd te moeten claimen in een toch al hectische werkomgeving. Toch is dat laatste noodzakelijk, willen ze nieuwe dingen leren op hun stageplek.

Behalve dit aspect, wisselen de ervaringen per student. De een heeft meer moeite met verpleegtechnische handelingen, de ander met de theorie. Vooral de doeners struikelen vaak over de theorie; deze student kiezen daarom vaak voor de duale variant, waarbij ze kunnen leren door het af te kijken in de praktijk. Ingestroomde mbo'ers moeten vaak wennen aan het andere studiegedrag op het hbo.

Bij de deeltijd- en duale variant geldt dat je goed moet kunnen organiseren en je tijd indelen, anders red je het niet. 

Wat doe je tijdens de opleiding?

Het eerste jaar is een algemene oriëntatie op de vakgebieden die bij de verpleegkunde horen: verpleging in de algemene en academische ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg, en maatschappelijke gezondheidszorg. Je krijgt theorie en doet veel verpleegkundige kennis op over psychologie, psychiatrie, pedagogiek, ethiek, anatomie, geneeskunde, organisatiekunde en rechten. Onderschat de medische kennis niet, je zult er flink voor moeten studeren! Tijdens de praktijklessen leer je de nodige beroepsvaardigheden: hoe je mensen moet wassen en aankleden bijvoorbeeld, en natuurlijk verpleegtechnische vaardigheden zoals katheteriseren, een infuus aanleggen en injecteren. Je doet in dat jaar meteen een oriëntatiestage om te ontdekken of het beroep echt iets voor je is. Ook begin je bij de meeste opleidingen al met het opstellen van een portfolio.

In het tweede jaar begint de hoofdfase, waarin dieper wordt ingegaan op de vakken van de propedeuse. Je werkt samen met je medestudenten aan praktijkopdrachten en loopt stage in een zorginstelling, bijvoorbeeld in een algemeen ziekenhuis, in de thuiszorg of een verpleeghuis. Je past je technische vaardigheden onder begeleiding in de praktijk toe. Je bekwaamt je steeds verder in de verschillende aspecten van verpleegkundige zorg.

Volg je de duale variant, dan ga je vanaf het tweede leerjaar in een instelling werken. In totaal werk je dan ongeveer vijftig procent van je studietijd.

Deeltijdstudenten moeten er rekening mee houden dat ze in sommige periodes meerdere dagen per week beschikbaar moeten zijn om stage te kunnen lopen. Heb je al een functie in de zorg (dat is zelfs bij sommige opleidingen verplicht), dan ben je meestal vrijgesteld van stage.

In het derde jaar kies je een van de volgende specialisaties:

  • AGZ: Algemene Gezondheidszorg met klinische zorg (zorg voor ziekenhuispatiënten).
  • MGZ: Maatschappelijke Gezondheidszorg met jeugdgezondheidszorg (zorg voor het gezonde kind van 0 tot 19 jaar), zorg voor chronisch zieken en ouderen en zorg in een huisartsenpraktijk.
  • GGZ: Geestelijke Gezondheidszorg met psychiatrie (volwassenen of jeugd).
  • VGG: Verpleegkundige Gerontologie Geriatrie (zorg voor ouderen). Deze specialisatie wordt door slechts enkele hogescholen aangeboden. Je loopt opnieuw een deel van het jaar stage; er zijn overigens ook mogelijkheden om dat in het buitenland te doen.

Je zult je verdiepen in onderwerpen als het verbeteren van kwaliteit van leven en het bevorderen van gezond gedrag. Ook kun je je bezighouden met onderwerpen als technologische ontwikkelingen of de organisatie van gezondheidszorg.

In het vierde jaar ga je binnen je specialisatie een afstudeerproject doen, een (onderzoeks)opdracht over de vijf rollen die behoren tot het beroep van hbo-verpleegkundige: zorgverlener, ontwerper, coach, regisseur en beroepsbeoefenaar. Deze vijf rollen worden binnen je portfolio uitgewerkt en moeten aan een aantal eindcriteria voldoen. Uiteindelijk studeer je af op de volledige inhoud van je portfolio.

Tijdens je gehele studie is er aandacht voor je  persoonlijke en professionele ontwikkeling. Met een studieloopbaanbegeleider kun je de voorgang van je studie bespreken. Ook bij motivatieproblemen en ontwikkeling van studievaardigheden kun je begeleiding krijgen. De rode draad door de opleiding bestaat uit de medische kennis, vaardigheden en competenties van het verpleegkundig beroep. Als je afgestudeerd bent, heb je door de stages al relevante werkervaring staan op je cv.

Welke toelatingseisen zijn er?

Je wordt tot de hbo-opleiding Verpleegkunde toegelaten als je in het bezit bent van een van de volgende diploma's:
  • Havo met elk profiel
  • Vwo met elk profiel
  • Mbo niveau 4
  • Heb je geen van bovenstaande diploma’s en ben je 21 jaar of ouder, dan kun je deelnemen aan een toelatingstoets 21+. Rond je dit examen positief af, dan kun je alsnog met de opleiding starten

Hoe weet je of de opleiding Verpleegkunde op hbo-niveau bij je past?

Propedeuse-studente Lilmissindo op het Carrièretijgerforum:
"We moesten alles zelf uitzoeken en zelf maken... ik had echt het gevoel dat ik voor niks mijn schoolgeld heb betaald! Het heeft natuurlijk ook wel voordelen want zo leer je heel goed zelfstandig te werken. Ik heb er wel veel aan gehad dat je al in het eerste jaar stage loopt. Dan heb je meteen een goed idee van hoe het eraan toe gaan in het echt en of het bij je past."

Ga bij jezelf na of je de volgende vragen met "ja" kunt beantwoorden:

  • Word ik enthousiast van het totale beeld van de opleiding?
  • Vind ik het leuk om mensen op een concrete manier te helpen?
  • Werk ik graag met mensen?
  • Wil ik werk doen waarbij ik mijn hoofd, handen en hart moet gebruiken?
  • Voer ik graag zelfstandig taken uit en kan ik dingen goed organiseren?
  • Ben ik lichamelijk en geestelijk opgewassen tegen de zware kanten van de verpleging (veel tillen, lastige patiënten of hun familie, aangrijpende situaties en noodgevallen)?
  • Ben ik niet vies van 'vuile klusjes' als het opruimen van bloed, urine en poep? Schrik ik bovendien niet terug voor het verplegen van verwondingen en dergelijke?

Wat is het profiel van de studenten?

De meeste studenten Verpleegkunde zijn nog altijd vrouw. Er komen wel steeds meer mannen op de opleiding, maar zij kiezen vaak voor de technische richtingen, zoals ambulance- of intensive care-verpleegkundige. De studenten zijn over het algemeen praktisch en sociaal ingesteld. Oudere studenten die de deeltijdopleiding volgen, hebben meestal al een andere studie of baan achter de rug; zij zijn sterk gemotiveerd en kiezen bewust voor dit vak.

Welke opleidingen lijken erop?

Aanbevolen websites

Voorlichting van de hogescholen

Je kunt de bacheloropleiding Verpleegkunde volgen bij de meeste hogescholen. Specifieke studie-informatie per onderwijsinstelling:

Auteur: Vera van Dijk

Je bent hier: Home → Opleiding → Studies in Gezondheid, Sport en Bewegen → Hbo-opleiding Verpleegkunde