Je voorbereiden op het sollicitatiegesprek

De basis voor een succesvol sollicitatiegesprek als werknemer of sollicitant leg je door van tevoren het nodige te doen om beslagen ten ijs te komen. Je moet je afvragen hoe je jezelf presenteert, welke indruk je wilt maken en hoe je jezelf verkoopt. Je kunt in je mooiste kleding en met het meest indrukwekkende cv nog zo goed overkomen, maar als je je niet hebt verdiept in de organisatie sla je alsnog een modderfiguur. Zorg ervoor dat je klaar bent om een professioneel sollicitatiegesprek te voeren.

Sollicitatiegesprek: carrièretijger wordt geïnterviewd door twee selecteurs

Analyseer je match met de functiebeschrijving

De kern van het sollicitatiegesprek en dus ook de kern van jouw voorbereiding is het analyseren van de match tussen

  1. de functieomschrijving in de vacature; en
  2. jouw competenties en kwaliteiten die je in je sollicitatiebrief en cv hebt gezet.

Analyseer de vacaturetekst en vraag je af: beschik ik over de juiste competenties, vaardigheden en kwaliteiten om deze functie goed te kunnen vervullen? Voldoe ik aan de vermelde functievereisten? Noteer alle sollicitatievragen over deze capaciteiten die bij je opkomen en bereid een antwoord voor met de STAR-methode.

Zorg dat je een goed verhaal kunt vertellen wanneer de werkgever interviewvragen stelt als:

  • Waarom denk je dat je geschikt bent voor deze functie?
  • Vertel eens iets over jezelf dat niet in je brief en cv staat

Voorbeeld

In de vacaturetekst voor een beveiliger bij een zorginstelling staat:

klaar staan voor anderen en bereid zijn om de wensen en behoefte van zorgverleners, bewoners en bezoekers inzichtelijk te krijgen

Stel je was tot nu toe vooral objectbeveiliger en hebt geen sterk profiel wat betreft zorgen voor kwetsbare mensen. Dan bereid je een STAR-verhaal voor van een privésituatie die je niet in je brief en cv kwijt kon. Bijvoorbeeld:

Op de bridgeclub hebben we enkele kwetsbare oudere leden, die zich 's avonds op weg naar huis niet veilig voelden. Ik heb samen met een paar leden een informele begeleidingscommissie opgezet, zodat er altijd iemand was om deze mensen naar huis te begeleiden. Als ik zelf iemand naar huis bracht, maakten we onderweg een praatje en soms hielp ik nog even met een klusje in huis. Deze leden komen nog steeds regelmatig naar onze bridgeclub.

Bepaal je doelen voor het sollicitatiegesprek

Je toekomstige werkgever wil tijdens het sollicitatiegesprek achterhalen of jij geschikt bent voor de functie en of je bij het bedrijf past. Maar andersom wil jij als mogelijke werknemer van het bedrijf beoordelen of de werkzaamheden en de organisatie aansluiten bij je capaciteiten, vaardigheden en wensen.

Denk na over jouw gespreksdoelen voor het sollicitatiegesprek:

  1. Welke indruk wil je maken?

  2. Welke sterke punten wil je over het voetlicht brengen?

  3. Wat wil je te weten komen?

Je kunt je eigen doelen op de volgende manieren verwezenlijken in het gesprek:

  • Breng meteen bij het bespreken van de agenda van het gesprek enkele gespreksonderwerpen in waar jij het graag over wilt hebben.

  • Geef antwoorden op interviewvragen waarin je de sterke punten naar voren brengt die je als doel hebt gekozen.

  • Maak de interviewer nieuwsgierig naar bepaalde kwaliteiten, zodat hij daarover vragen gaat stellen.
  • Stel zelf vragen om het gesprek te sturen en informatie te vergaren.

Welke indruk wil je maken?

Welk beeld of impressie wil je na afloop van het gesprek achterlaten bij de interviewers? Hoe wil je dat je potentiële werkgever je beschrijft?

  • Meestal heeft een bedrijf een beeld voor ogen waaraan de ideale sollicitant moet voldoen. Probeer te achterhalen welke vaardigheden en eigenschappen gewenst zijn, zodat je hierop kunt inspelen tijdens het sollicitatiegesprek. 

  • Toon met concrete voorbeelden aan dat je deze competenties en vaardigheden in huis hebt. De STAR-methode is hierbij een handig hulpmiddel. Voorkom dat je jezelf in het gesprek tegenspreekt. Als je bijvoorbeeld beweert dat je over goede communicatieve vaardigheden beschikt, maar gedurende het gesprek je gesprekspartners niet aankijkt en hen voortdurend onderbreekt, dan zal dit ernstig in twijfel worden getrokken.

  • Beschrijf je motivatie en interesse, die je tijdens het gesprek naar voren wilt laten komen. Met andere woorden: geef antwoord op de vraag waarom je naar deze baan bij dit bedrijf solliciteert.

Besteed aandacht aan je uiterlijke verzorging

Met nette kleding en een verzorgd uiterlijk maak je duidelijk dat je moeite doet om een goede indruk te maken en dat de baan waar je op solliciteert belangrijk voor je is.

Opvallende tijger door kleding en houdingZorg ervoor dat je kleding past bij de sfeer in het bedrijf: formeel of informeel. Het is belangrijk dat je je prettig voelt in de kleding die je draagt.

Let erop dat je kleding passend, schoon, heel en vrij van kreukels is. Poets je schoenen de dag voor het gesprek.

Welke kernkwaliteiten en sterke punten wil je over het voetlicht brengen?

Je kernkwaliteiten zijn de specifieke goede eigenschappen die jou kenmerken. Deze sterke punten zitten in de kern van je karakter en maken je tot wie je bent. Het zijn ook de kwaliteiten of sterktes die anderen herkennen en waarderen in jouw gedrag. Je kernkwaliteiten zijn vaak gebaseerd op je persoonlijkheid, vaardigheden en ervaring. Om een goede indruk te maken in een sollicitatiegesprek, is het belangrijk om je kernkwaliteiten duidelijk over het voetlicht te brengen.

Kies van tevoren de kernkwaliteiten die het meest relevant zijn voor de functie waarop je solliciteert. Zorg ervoor dat je concrete voorbeelden kunt noemen met de STAR-methode van hoe je je kernkwaliteiten in het verleden hebt toegepast.

Enkele kwaliteiten die door werkgevers in het algemeen hoog worden gewaardeerd zijn:

Welke andere sterke punten wil je overbrengen? Wat is je beste eigenschap die bij de selecteurs moet blijven hangen? Doe aan zelfreflectie en gebruik je zelfkennis om je beste kwaliteiten te bepalen die je in het interview onder de aandacht wilt brengen.

Denk daarbij niet alleen aan de hard skills op je vakgebied, maar ook aan je sterke competenties, soft skills en professionele vaardigheden, bijvoorbeeld op het gebied van leiderschap en communicatie. Deze vaardigheden zijn vaak net zo belangrijk als technische vaardigheden.

Wat wil je te weten komen?

Probeer tijdens het sollicitatiegesprek op een aantal vragen antwoord te krijgen. Het zijn geen vragen die je aan je potentiële werkgever voorlegt, maar ze helpen je om naderhand te analyseren of de baan en het bedrijf zijn wat je zoekt:

  • Uit welke werkzaamheden bestaat deze baan?
  • Beschik ik over de juiste competenties en vaardigheden om deze functie goed te kunnen vervullen?
  • Krijg ik voldoende ruimte en mogelijkheden om mezelf te ontwikkelen?
  • Pas ik bij deze organisatie?

In elk sollicitatiegesprek krijg je de mogelijkheid om zelf vragen te stellen. Maak van deze mogelijkheid altijd gebruik. Het getuigt van initiatief, interesse en intelligentie als je vragen stelt.

Bereid antwoorden voor op veelgestelde sollicitatievragen

Bereid je voor op het soepel beantwoorden van vragen in het sollicitatiegesprek. Bekijk in ieder geval een aantal voorbeelden van competentiegerichte vragen over de meest relevante competenties.

Bestudeer de STAR-methode om gedragsgerichte interviewvragen gestructureerd te beantwoorden met concrete voorbeelden uit je werkervaring. Beschrijf bij elk voorbeeld wat de situatie was, wat jouw taak en verantwoordelijkheid was, welke actie jij hebt ondernomen en welk resultaat je hebt bereikt. Laat blijken dat je op de werkervaring kunt reflecteren. Maak duidelijk wat je ervan hebt geleerd.

Werk STAR-antwoorden uit voor veelgestelde vragen, waarmee je het gesprek kunt sturen in de gewenste richting.

Vertel eens iets over jezelf

In bijna elk sollicitatiegesprek wordt aan het begint gevraagd: wat kun je over jezelf vertellen? De interviewer wil daarmee de mens achter het cv zien en een beeld krijgen van jouw persoonlijke drijfveren en kwaliteiten. Je kunt op drie manieren over jezelf vertellen:

  1. Schets het verloop van je carrière en je motivatie voor carrièrestappen.
  2. Houd je elevator pitch: een korte presentatie waarin je enthousiast vertelt wie je bent en waar je goed in bent.
  3. Schets een beeld van jezelf als persoon: wie ben je en hoe sta je in het leven?

Welke stijl je kiest, kun je laten afhangen van de functie waarop je solliciteert en de cultuur van de organisatie.

Bereid een persoonlijk verhaal voor. Vertel over een bepalend moment in je studie of loopbaan, waardoor je geworden bent wie je nu bent. Noem in je verhaal ook iets over je privéleven: een hobby, talent of passie, een bestuursfunctie of vrijwilligerswerk in je vrije tijd.

Wat zoek je in een baan of werkgever?

Met de veelgestelde sollicitatievraag "Wat zoek je in een baan/werkgever?" wil de interviewer inzicht krijgen in:

  • wat jou drijft en motiveert
  • wat jij belangrijk vindt in je werk
  • of jouw beeld en verwachtingen van de werkgever en de functie realistisch zijn

Daarmee wil hij nagaan of er een goede match is tussen jou en de vacature en of jij in de organisatiecultuur past.

Bereid een antwoord voor waarin je bijvoorbeeld vertelt wat jouw carrièredoelen, ontwikkelwensen en ambities zijn en hoe jij je verder wilt ontwikkelen. De doelen en ambities die je noemt moeten goed aansluiten op de functie waarop je solliciteert.

Wat zijn je sterke en zwakke punten?

Er wordt altijd wel zo'n soort interviewvraag gesteld. Als je goed bent voorbereid, zijn die vragen niet meer eng, maar juist een uitgelezen kans om je doelen voor het sollicitatiegesprek te verwezenlijken. Jij bepaalt welk beeld je neerzet en welke goede eigenschappen of sterke punten je benadrukt.

Wat zijn je goede eigenschappen?

Je belangrijkste doel voor het gesprek realiseer je met je antwoord op een van de veelgestelde open vragen:

Wat zijn je sterke punten?

Vertel eens iets over jezelf?

Wat zijn je goede eigenschappen?

Waarom moeten we voor jou kiezen?

Voor een succesvol verloop van het gesprek, moet je deze interviewvraag naar je goede eigenschappen en sterke punten gepassioneerd, zelfverzekerd en authentiek kunnen beantwoorden. Vertel met passie over je kwaliteiten en onderbouw je goede eigenschappen met voorbeelden uit je werkervaring.

Er zijn verschillende manieren om na te denken over je eigen sterke punten en goede eigenschappen:

  • Zelfreflectie: waar ben ik echt goed in?

  • Feedback van anderen: waar kreeg je complimenten over?

  • Contextuele kwaliteiten: wat deed je goed in bepaalde werksituaties?

  • Kernkwaliteiten ontdekken door interactie met mensen in je omgeving

  • Een persoonlijkheidstest doen

  • Inspiratie halen uit lijsten met eigenschappen

Denk op al deze manieren over jezelf na en verzamel alle goede eigenschappen op je persoonlijke kwaliteitenlijst. Vervolgens benadruk je die sterke punten die relevant zijn voor de functie waarop je solliciteert of die goed passen bij de werkgever en de organisatiecultuur. 

Presenteer je sterke punten met gepaste bescheidenheid. Dit betekent niet dat je je prestaties moet bagatelliseren, maar eerder dat je er op een geloofwaardige manier over vertelt.

Bereid jezelf voor op vervolgvragen en wees bereid om dieper in te gaan op je kwaliteiten en hoe deze relevant zijn voor de functie waarop je solliciteert.

Wat zijn je slechte eigenschappen?

Een andere vraag die zeer veel wordt gesteld is: wat zijn je zwakke punten? Je kunt deze sollicitatievraag naar je slechte eigenschappen op twee manieren sterk beantwoorden:

  1. twee verbeterpunten met zelfontwikkeling beschrijven
  2. een valkuil van een van je kernkwaliteiten noemen

Je kunt het model van de kernkwadranten gebruiken om zelfbewust toe te lichten hoe je je zwakke punten kunt beheersen. Je benoemt je potentiële valkuilen en geeft aan wat je doet om deze te compenseren en ervoor te zorgen dat je goed functioneert. Je presenteert jezelf daarmee als een veelzijdige kandidaat met een duidelijk zelfinzicht in je sterke en zwakke punten.


STARR-methode

Bereid je eigen gespreksonderwerpen voor

Bereid je voor op een gelijkwaardig gesprek met een actieve inbreng van jouw kant. Bedenk van tevoren enkele gespreksonderwerpen of bespreekpunten die jij aan de orde wilt stellen. Zorg dat je bij deze onderwerpen enkele goede open vragen paraat hebt en dat je kunt uitleggen waarom jij dit onderwerp belangrijk vindt. Enkele voorbeelden van geschikte gespreksonderwerpen:

  • De mogelijkheden voor ontwikkeling en doorgroeien bij deze werkgever.
  • De cultuur en sfeer in het team of de afdeling.
  • De stijl van leidinggeven en de mate van autonomie die je in deze functie zult hebben.
  • De mate van ondersteuning door en samenwerking met collega's (werk je solo of in een hecht team).

De afsluiting van het sollicitatiegesprek voorbereiden

Je kunt het sollicitatiegesprek afsluiten door nog enkele goede afsluitende vragen te stellen, een slotstatement te maken, de interviewers te bedanken en professioneel afscheid te nemen. Onderschat een goede afsluiting niet. Het is het laatste onderdeel van het gesprek en blijft daarom het beste hangen in de herinnering van je gesprekspartners.

Zorg dat je de belangrijkste punten vooraf paraat hebt:

  • enkele sterke slotvragen om te stellen
  • een afsluitend statement

Mentale voorbereiding op het sollicitatiegesprek

Wees zelfverzekerd en positief tijdens het beantwoorden van interviewvragen. Daarmee laat je zien dat je gelooft in jezelf en je kwaliteiten, wat een goede indruk achterlaat bij de interviewer.

Versterk en activeer positieve gedachten over jezelf, jouw kwaliteiten en het verloop van het gesprek. Dat kun je doen door jezelf vragen te stellen:

  • Stel je voor: je krijgt de baan en je baas is zo blij met zijn nieuwe medewerker dat hij een ronkende e-mail naar de hele afdeling stuurt waarin hij jouw kwaliteiten bewierookt. Wat staat er in die e-mail?
  • In welke situatie ben jij op je best? Wat zijn jouw sterke eigenschappen?
  • In welke situaties heb jij opgetreden als leider? Wanneer heb je mensen weten te inspireren tot een gedeelde visie en heb je ze daarmee geleid en beïnvloed in de richting van een gemeenschappelijk doel?  Leiderschapskwaliteiten worden vaak hoger gewaardeerd dan werkervaring.
  • Hoe zie jij je toekomst bij deze werkgever? Wat zijn je ambities? Hoe wil je doorgroeien en je verder ontwikkelen? Vertellen over je potentieel is belangrijker dan praten over wat je in het verleden hebt bereikt [bron: Tormala].

Ontwikkel oprechte nieuwsgierigheid naar de werkgever en de functie. Bedenk enkele belangstellende vragen om te stellen en complimenten om te geven. Door interesse te tonen in de ander kom je warm en betrokken over. Bovendien ben je mentaal minder met jezelf bezig, waardoor je minder gespannen zult zijn.

Op de dag zelf is het goed om even te ontspannen voor het sollicitatiegesprek. Een beetje spanning is gezond, maar je moet met het nodige zelfvertrouwen kunnen laten zien wat je in je mars hebt.

Affirmaties om ontspannen en zelfverzekerd te zijn

Bereid een aantal positieve affirmaties voor: oprecht gemeende bekrachtigende beweringen over jezelf die je regelmatig bevestigt en herhaalt. Spreek ze op de dag zelf in gedachten uit om je zelfvertrouwen te vergroten. Voorbeelden van affirmaties voor het sollicitatiegesprek:

  • Ik ben geschikt voor deze functie, want ik ben uitgenodigd voor een gesprek.
  • Ik heb vertrouwen in mijn capaciteiten en ik weet zeker dat ik een positieve indruk zal maken op de interviewer.
  • Ik kan mezelf uitstekend presenteren.
  • Ik ben trots op wat ik tot nu toe in mijn opleiding en carrière bereikt heb.
  • Ik ben de ideale kandidaat voor deze baan en ga dat overtuigend brengen.
  • Ik ben benieuwd wat deze werkgever te bieden heeft.
  • Ik heb respect voor de interviewers en wil ze graag beter leren kennen.
  • Ik ben goed voorbereid op dit gesprek en ik heb de vaardigheden en ervaring die nodig zijn om in deze functie te slagen.
  • Ik ben enthousiast over deze kans en ik weet dat ik de juiste kandidaat ben voor de baan.
  • Ik ben dankbaar voor deze kans om mijn talenten te laten zien en ik weet dat ik mijn uiterste best zal doen.

Het sollicitatiegesprek oefenen

Als je nog niet veel ervaring hebt met het voeren van sollicitatiegesprekken, is het een goed idee om het sollicitatiegesprek te oefenen.

Dat kan op twee manieren:

  1. Oefen met iemand die je vertrouwt, bijvoorbeeld een vriend of vriendin. Probeer een zo echt mogelijk gesprek na te bootsen. Lastige vragen horen hier dus ook bij. Je kunt het gesprek met een camera opnemen zodat je niet alleen de inhoud van het gesprek kunt analyseren, maar ook je lichaamstaal.
  2. Volg een sollicitatietraining. Daarin oefen je het gesprek met een andere deelnemer, of met een trainer die acteert als selecteur.
Evalueer met je trainingspartner:
  • Hoe was je presentatie?
  • Gaf je duidelijke en concrete antwoorden?
  • Kwamen je kwaliteiten en vaardigheden goed uit de verf?
  • Heb je de interviewer ervan overtuigd dat je voldoet aan de functie-eisen?
  • Nam je voldoende initiatief tijdens het gesprek? Een goede kandidaat heeft een actieve inbreng in een gelijkwaardig gesprek.
  • Liet je tijdens het gesprek merken dat je het een en ander over het bedrijf en de branche weet?

Op deze manier ga je zelfverzekerd het gesprek zelf in.

Maak een reisplan

Plan je reis naar de locatie van het interview, met de auto of het openbaar vervoer.
  • Plan de route vooraf. Ga van tevoren een keer langs zodat je weet waar je moet zijn. Neem een routeplanner mee op je telefoon.
  • Zet het telefoonnummer van het bedrijf vooraf in je telefoon, zodat je onderweg kunt bellen als je - ondanks al je voorbereidingen - toch te laat dreigt te komen.

Tips voor je voorbereiding

  • Zorg dat je klaar bent voor het gesprek, dat is het halve werk. Je gaat met meer zelfvertrouwen op gesprek en bent als kandidaat beter in staat het gesprek te sturen.
  • Vraag in het oriënterend gesprek en selectiegesprek nog niet naar het salaris. Dat komt pas aan de orde in het arbeidsvoorwaardengesprek. Ken de verschillende soorten gesprekken.
  • Bekijk ook andere vacatures van het bedrijf. Die kunnen interessante aanknopingspunten voor het gesprek opleveren. Bijvoorbeeld: je solliciteert op vacature A, maar in vacature B staat iets over een opleidingsmogelijkheid die jou erg interesseert. Daar kun je in het gesprek een vraag over stellen.
  • Oriënteer je op de producten en diensten van het bedrijf. Lees de website en zo mogelijk een recent jaarverslag. Je potentiële werkgever verwacht van je dat je wat huiswerk hebt gedaan.
  • Denk er nog eens over na hoe je positief kunt praten over je huidige baan, terwijl je moet uitleggen waarom je een nieuwe werkgever zoekt.
  • Blik nog eens terug op het sollicitatiegesprek bij je huidige werkgever of vorige werkgever. Wat ging er goed? Wat kon beter? Wat heb je ervan geleerd?

Aanbevolen websites

Bronnen

  • De voorkeur voor potentieel - Uit dit wetenschappelijk onderzoek door Zakary L. Tormala and Jayson S. Jia blijkt dat je toekomstig potentieel vaak belangrijker wordt gevonden dan je prestaties tot nu toe.

 Auteur: René Pijlman

Je bent hier: Home Carrière Solliciteren Sollicitatiegesprek Je voorbereiden op een sollicitatiegesprek